Wat is PFAS?

Misschien heb je er wel eens over gehoord: PFAS. Tegenwoordig zie je bijvoorbeeld op steeds meer pannen staan dat deze PFAS-vrij zijn. Maar wat houdt dit precies in? Wij leggen je alles uit over PFAS.

Waar zit PFAS in?

PFAS zit in veel verschillende soorten producten.Denk bijvoorbeeld aan een pan met een anti-aanbaklaag. Je vindt PFAS ook in bakpapier, blusschuim, buitensportkleding, cosmetica (bijvoorbeeld zonnebrandcrème), impregneermiddel, regenkleding, ski-wax, smeermiddel (bijvoorbeeld voor je fietsketting), tapijt, tapijtreiniger en pizzadozen. Als je zeker wilt weten of er PFAS zit in jouw product, kun je dat navragen bij de fabrikant. Bedrijven zijn verplicht om je binnen 45 dagen te informeren over het verwerken van chemische middelen in producten.

PFAS in eieren

Uit een tussenrapport van het RIVM, gepubliceerd begin 2025, komt naar voren dat onderzoekers te veel PFAS vonden in het merendeel van de eieren afkomstig van kippen van particulieren. Particuliere eieren komen van kippen die als hobby worden gehouden. Bijvoorbeeld in achtertuinen, moestuinen, dierenweitjes en zorg- en kinderboerderijen. Daarom raadt het RIVM af om deze eieren te eten, ze kunnen te veel PFAS bevatten. Volgens het RIVM is het wel veilig om eieren uit de supermarkt, van de markt of speciaalzaak te eten. Deze eieren zijn veilig, daar zorgen wetten en controles voor. Je kan je eieren laten testen bij een laboratorium om te kijken hoeveel PFAS erin zit.

Waarom is PFAS schadelijk?

PFAS-stoffen zijn schadelijk, omdat de stoffen niet afgebroken kunnen worden door de natuur en je lichaam. Daardoor kunnen de stoffen heel lang aanwezig blijven in het milieu en kunnen de stoffen zich ophopen in planten, dieren en in ons lichaam. Er ontstaan vooral risico's bij langdurige blootstelling aan hoge concentraties PFAS. Langdurige blootstelling aan bepaalde PFAS kan leiden tot een verhoogd cholesterolgehalte, een verminderde werking van het immuunsysteem, aandoeningen aan de schildklier en soms zelfs kanker. Bij normaal gebruik van PFAS-houdende producten zijn de risico’s volgens het RIVM klein.

Onderzoek risico’s van PFAS

Toch is er nog veel onduidelijk over de ernst van de risico’s van PFAS. Daarom doet het RIVM hier nu onderzoek naar. Zij onderzoeken hoeveel en op welke manieren mensen PFAS binnenkrijgen en hoeveel PFAS er in het milieu zitten. Het doel van het onderzoek is om duidelijk in kaart te brengen hoe de blootstelling van de Nederlandse bevolking aan PFAS verminderd kan worden. 

PFAS vervuiling in Nederland

Er zijn verschillende plekken in Nederland waar de concentratie PFAS in de bodem en het grondwater te hoog zijn. Dit komt door de uitstoot van de industrie. Ook zie je PFAS vervuiling op plekken waar de brandweeroefeningen heeft gedaan met blusschuim. Op deze kaart, die is gemaakt door Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, is de PFAS-vervuiling in Nederland te zien.

Chemours PFAS

De PFAS vervuiling rondom de fabriek Chemours in Dordrecht is een van de meest besproken in Nederland. Omwonenden van de chemiefabriek DuPont/Chemours zijn jarenlang via de lucht blootgesteld aan de stof PFOA. De rechter heeft in 2023 vastgesteld dat de uitstoot van PFOA door Chemours in een bepaalde periode niet mocht. Het bedrijf was namelijk niet transparant over de mogelijke risico's van de stof. Chemours is volgens de rechter aansprakelijk voor de schade die de omliggende gemeenten daardoor hebben geleden. Veel omwonenden maken zich grote zorgen over hun gezondheid en de mogelijke gevolgen van de blootstelling aan PFAS. Omwonenden hebben aangifte gedaan tegen de leidinggevenden van het bedrijf.

Gevolgen voor Chemours

De gemeenten zijn momenteel in gesprek met Chemours over het opruimen van PFOA en GenX (PFAS soorten) in de leefomgeving. De zaak Chemours is een duidelijk voorbeeld van de grote gevolgen die het gebruik van PFAS kunnen hebben voor mens en milieu. Bovendien benadrukt het de noodzaak voor een streng en effectief beleid.

Ook Nienke woont in de buurt van Chemours en heeft dagelijks te maken met de gevolgen van de uitstoot van PFAS: “Toen ik de documentaire zag over de uitstoot van Chemours, brak er iets in me. Ik voelde boosheid en verdriet tegelijk. Ik had jarenlang groenten uit mijn moestuin gegeten en zwom vaak in open water vlakbij mijn huis. En ik had mijn zoon borstvoeding gegeven. Terwijl uit de documentaire (en wetenschappelijk onderzoek) bleek dat je PFAS via moedermelk doorgeeft aan je kind.” Lees hier het verhaal van Nienke.

Meer informatie over PFAS

• Op waarzitwatin.nl vind je meer uitleg over PFAS in tapijt, pannen en regenkleding en hoe je hier goed en veilig mee kan omgaan.
• Op de website van het RIVM vind je meer achtergrondinformatie over PFAS en PFAS-maatregelen.